Od lat cierpię na mało znaną w Polsce fobię społeczną (lęk przed tłumami, wystąpieniami
publicznymi, taka bardziej rozwinięta nieśmiałość) i często w internecie czytam różne
ciekawostki psychologiczne.
Tym sposobem natknąłem się na termin "asertywność" i postanowiłem się zapisać na taki
trening asertywności.
Porozmawiałem o tym z moja psycholog na jednym ze spotkań i się zapisałem.
Oraz odbyłem taki 21 godzinny trening asertywności w 8 osobowej grupie.
I powiem, że dobrze że tam się udałem.
Osób fobicznych co prawda tam nie było, ale atmosfera była przyjemna i nikt na nikogo nie
patrzył z góry.
Tyle wstępem.
Na początek przytoczę czystą definicję Asertywności. Asertywność to umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą czy osobami.
Zachowanie asertywne oznacza bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażenie wobec innej
osoby swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień, w sposób respektujący uczucia, postawy,
opinie, prawa i pragnienia drugiej osoby.
Zachowanie asertywne różni się więc od zachowania agresywnego, oznacza bowiem
korzystanie z osobistych praw bez naruszania praw innych osób.
Zachowanie asertywne różni się tez od zachowania uległego, zakłada bowiem działanie zgodne
z własnym interesem oraz stanowczą obronę siebie i swoich praw bez nieuzasadnionego
niepokoju, łagodnie lecz stanowczo.
W powyższej definicji zostały wymienione 3 postawy: asertywna, uległa oraz agresywna.
Teraz je trochę omówimy.
AGRESYWNA
Osoby z postawą agresywnej często dbają tylko o swój interes, często nie licząc się z innymi
osobami.
Łamią prawa innych osób, lecz swoich nie łamią.
Zdecydowanie posiadają wysoką samoocenę co cechuje ich jako osoby pewne Siebie.
Często piskliwi ludzie, wygadani czasem krytykujący inne osoby, nie widzą u Siebie wad.
Postawa ciała: głowa wyprostowana, wrogi wzrok, klatka piersiowa wyciągnięta w przód, ręce
luźno.
Raczej ludzie wyluzowani.
Czasem agresywni względem innych osób, choć nie zawsze.
ULEGŁA
Uległe osoby są przeciwnością osób z postawą agresywnych czyli zamiast łamać prawa innych
osób łamią swoje, czego często później żałują i są źli na Siebie.
Osoby te mają niską samoocenę i brakuje im przez to braku pewności Siebie.
Często te osoby są osobami nieśmiałymi.
Nie wyrażają swoich myśli czy emocji, lecz odpowiadają innym osobom tak by ich nie urazić,
boją się wyrażać własne zdanie na dany temat.
Postawa ciała: spuszczony wzrok, cichy głos, zgarbiona postawa, często problem z kontaktem
wzrokowym.
ASERTYWNA
Osoby asertywne są po "środku" wcześniej wymienionych osobowości.
Nie łamią ani swoich praw ani także innych osób.
Otwarcie wyrażają swoje emocje i myśli.
Posiadają wysoką samoocenę i są ludźmi pewnymi siebie.
Postawa ciała: głowa prosto, klatka piersiowa wypięta do przodu :), ręce luźno, spokojny głos.
Zaznaczę także, że nikt nie może być w 100% asertywny, nie ma takich osób.
Także w niektórych sytuacjach możemy być asertywni czy czasami ulegli.
Aczkolwiek asertywność w życiu się przydaje i warto jej czasami używać.
PYTANIA OTWARTE I PYTANIA ZAMKNIĘTE
Pytania zamknięte to pytania które dają naszemu rozmówcy dwie krótkie odpowiedzi do wyboru
domyślnie "tak" lub "nie".
Pytania otwarte zaś dają naszemu rozmówcy szerszą drogę do popisu (przydatne dla
nieśmiałych, bo zyskują na czasie:)
np. "Czy podoba Ci się zielony kolor?" pytanie jak najbardziej zamknięte i odpowiedź na nie jest
krótka "tak" lub "nie".
Ale np. jakby zapytać "Jaki kolor Ci się podoba?" już daje więcej możliwych odpowiedzi.
Przykładowa odpowiedź: "Podoba mi się czerwony, nie lubię zaś czarnego, bo kojarzy mi się z
pogrzebami".
Starajmy się stosować pytania otwarte, ponieważ dają nam więcej przestrzeni na myślenie i
wyszukiwaniu słów-kluczów z dłuższych wypowiedzi.
A słowa-klucze uczynią nas bardziej rozmownymi.
WAŻNE ASPEKTY W ROZMOWIE Z DRUGIM CZŁOWIEKIEM
Podczas warsztatów prowadziliśmy ćwiczenia polegające na słuchaniu drugiego człowieka,
który nawijał na swój temat przez 5 minut, następnie role się odwracały i doszliśmy do kilku
wniosków.
Uciekający wzrok (60% nieśmiałych uskarża się na trudności utrzymywania kontaktu
wzrokowego lub wręcz całkowitą niemożliwość utrzymania takiego kontaktu) osoby słuchającej
utrudnia, osobie mówiącej mówienie i daje jej przeświadczenie, że jest ignorowana i mówi do
ściany.
Zadawanie pytań (na temat) osobie mówiącej ułatwia kontakt i osoba mówiąca nie czuje się
ignorowana, a także potakiwanie (yhkm) głową.
Także "dłubanie" przy długopisie utrudnia taki kontakt, nie wspominając o pisaniu SMS'ów w
tym czasie, co moim zdaniem jest całkowitym olewaniem drugiej osoby.
Podczas prowadzenia rozmowy ważna jest także postawa ciała, zwrócona do naszego
rozmówcy, nie odwrócona plecami, ani bokiem lecz przodem i w miarę możliwości z kontaktem
wzrokowym.
Skrzyżowanie rąk na klatce piersiowej też może odrzucać.
Podczas ćwiczeń z innymi osobami, im przeszkadzał mój "świrujący" wzrok, a także cichy głos i
nie wyraźny, co jest tylko potwierdzeniem tego co już wiedziałem :P.
Także, podsumowując, dla dobrego kontaktu potrzebne są:
- Kontakt wzrokowy
- Zadawaie pytań (wskazówka dla nieśmiałych wyszukiwanie słów kluczów)
- Potakiwanie
- Nie dłubanie w długopisie, patrzenie w telefon czy "łamanie palców"
Osoby, które mają problem z kontaktem wzrokowym mogą czasem spoglądać w twarz swojego
rozmówcy, a najlepiej na początku się przyznać, że się ma problemy z patrzeniem w oczy.
ASERTYWNE WYRAŻANIE KRYTYKI
Podczas krytykowania innych osób lub ich zachowania nie używajmy "per Ty" lecz uciekajmy do
używania "Myślę, że" i w tym stylu.
Takim sposobem druga osoba nie poczuje się zaatakowana, a my powiemy co myślimy.
Zamiast stosować "Na wczorajszym przyjęciu zachowałeś się jak ostatni Cham" stosujmy
"uważam, że na wczorajszym przyjęciu zachowywałeś się nieelegancko".
Odwołujmy się do własnych uczuć i emocji nie używając zwrotu "Ty...".
Tym drugim sposobem doprowadzimy tylko do spięcia, a w finale do kłótni, czego nie chcemy.
Tak samo dotyczących pytań zawierające już w sobie odpowiedź.
Np. "Czy to zrobiłeś Ty, Franek czy Marcin?" pytanie zawierające odpowiedź, że ktoś z tych
trzech osób to zrobił (w tym momencie zwalanie winę na siebie nawzajem hehe :P).
A można zapytać po prostu "Kto to zrobił?" nie zawiera oskarżania z góry, bo mógł to równie
dobrze zrobić Wojtek :P.
TRYB ROZKAZUJACY A PROSZĄCY
Nie rozkazujmy np. "Idź, pozmywaj naczynia!" (to dla przykładu) tylko np. "Czy mógłbyś
pozmywać naczynia, pamiętasz umawialiśmy się, że będziemy na zmianę zmywać naczynia?".
Nigdy nie rozkazujmy, bo to nie wojsko.
Sprzeczki małżeńskie trochę stąd mogą się brać :P.
CZTERY USZY
Są 4 uszy: rzeczowe, apelowe, drażliwe oraz terapeutyczne.
Ucho terapeutyczne:
Kim on jest?
Co się z nim dzieje?
Ucho to jest bardziej troskliwe.
Przykładowo jak ktoś mówi do nas "uff... ale jest gorąco" to to właśnie ucho podpowiada nam,
że jest mu gorąco i możemy np. spytać czy otworzyć okno, włączyć klimatyzację.
Ucho drażliwe:
Co On o mnie myśli?
Jak On mnie traktuje?
Te ucho mam włączone chyba na full i pewnie nie jedna osoba nieśmiała także, osoby śmiałe
też za pewnie, jak ktoś nadużywa tego ucha to lepiej uważać co się takiej osobie mówi, by jej
nie urazić lub nie ze złościć (finał: kłótnia).
Tego ucha najlepiej w ogóle nie używać, bardziej przeszkadza niż pomaga.
Ucho rzeczowe:
Jaki jest stan rzeczy?
Te ucho nam podpowiada na jaki w ogóle temat trwa dyskusja.
Np. uff...ale gorąco" odp. nasza: "tak rzeczywiście jest gorąco (temat pogoda)".
Pozostało jeszcze ucho apelowe:
Czego on potrzebuje?
Co mam zrobić?
Reakcja na apel, te ucho na warsztatach najmniej przerabialiśmy to nic więcej nie napiszę :).
Poniżej wypisałem 14 praw osób asertywnych.
14 PRAW OSOBY ASERTYWNEJ
1 .Mam prawo wyrażać swoje myśli i opinie, nawet jeśli różnią się od poglądów innych osób.
2. Mam prawo wyrażać swoje uczucia i być za nie odpowiedzialnym.
3. Mam prawo mówić ludziom "TAK".
4. Mam prawo zmieniać zdanie bez konieczności usprawiedliwiania się.
5. Mam prawo do błędów i do tego by się poczuć za nie odpowiedzialnym.
6. Mam prawo powiedzieć "NIE WIEM".
7. Mam prawo powiedzieć "NIE ROZUMIEM".
8. Mam prawo poprosić o to czego chcę.
9. Mam prawo powiedzieć "NIE" bez poczucia winy.
10. Mam prawo do szacunku innych ludzi oraz do tego by ich szanować.
11. Mam prawo do tego by mnie wysłuchano i traktowano poważnie.
12. Mam prawo do niezależności.
13. Mam prawo odnieść sukces.
14. Mam prawo zdecydować się na brak asertywności.
EMOCJE
Życie nasze jest zapchane emocjami czy uczuciami, czasem pozytywnymi, a czasem
negatywnymi.
Tak czy siak są i nie da się ich wyłączyć czy skasować (nasze ciało da po sobie znać jakie
emocje odczuwamy np. trzęsące się ręce, wysoki puls, drżący głos podczas silnego strachu),
czasem nawet nie wiemy jak je nazwać, a Asertywność to także otwarte wyrażanie ich.
Pewnie coś pominąłem, ale czasem warto w tą listę spojrzeć jak odczuwamy jakąś emocję, a
nie wiemy jak ją nazwać :).
I to by było na tyle, ważniejsze rzeczy wymieniłem :)